Gezondheid in Tanzania

Riksja Tanzania heeft zich zoveel mogelijk ingespannen om de accuraatheid van onderstaande gegevens over gezondheid te waarborgen. De tekst is onder meer nagelezen en gecorrigeerd door het LUMC in Leiden. Wij raden aan altijd ook zelf in contact te treden met een medische instantie met verstand van tropenzaken om de laatste stand van zaken te vernemen.

Kenia en Tanzania zijn in principe schone landen; vooral in vergelijking met andere Afrikaanse landen loop je minder kans om ziek te worden dan elders. Toch loop je meer risico dan thuis. Er zijn meer bacteriën en ziekteverwekkers aanwezig.

Voordat je vertrekt kun je al een aantal voorzorgsmaatregelen treffen; die bespreken we eerst. Vervolgens belichten we wat je ter plekke kunt doen om gezond te blijven en tenslotte geven we aandacht aan zaken waarop je bij thuiskomst moet letten.

Gezondheidsmaatregelen voor vertrek

Zorg dat je voor vertrek contact opneemt met een medische instantie die verstand van zaken heeft, zoals een ziekenhuis of in grote steden de GGD. Zelf hebben we goede ervaringen met Thuisvaccinatie.nl. Deskundige artsen komen thuis of op kantoor langs wanneer het jou uitkomt, dus ook ’s avonds en in het weekend, om advies te geven en direct in te enten. De rekening wordt rechtstreeks naar je zorgverzekering gestuurd, wel zo handig. Vaak worden het consult en/of de vaccinaties zelf ook nog eens vergoed.

Een last minute reis hoeft voor een gezond persoon geen probleem te zijn; je zou desnoods op Schiphol nog naar de Travel Clinic van KLM Health Services of de Airport Medical Services kunnen gaan. Neem sowieso altijd je vaccinatieboekje mee als je dat hebt.

Natuurlijk heeft het de voorkeur je vaccinaties ruim van te voren te regelen. Wat daarbij van belang is, is dat de instelling waartoe je je wendt (bijvoorbeeld GGD, huisarts of ziekenhuis), aangesloten is bij het Landelijk Coördinatiecentrum Reizigersadvisering (LCR). Deze organisatie zorgt dat de aangesloten instellingen up-to-date zijn op het gebied van vaccinaties en ziektepreventie voor de tropen. We noemen drie instanties die dichtbij het vuur zitten (bepalen het beleid van het LCR): Het LUMC in Leiden, tel. 071-5263636, (informatie en afspraken voor de vaccinatiepoli ’s morgens van 09.30-11.30 uur), Travel Clinic te Rotterdam, (bandje met info: 0900-5034090) in Amsterdam het AMC (bandje met info allerlei landen € 0,50 per minuut, tel. 0900-9584). Verder kun je bij Inside Travel News (030-6912752) een gratis informatiepakketje aanvragen. De prijzen voor vaccinaties kunnen uiteenlopen; het kan de moeite waard zijn even rond te kijken.

Websites:
www.lcr.nl
www.tropenzorg.nl

Hieronder volgt wat summiere informatie over voor de hand liggende ziekten gericht op de reiziger die gezond is, niet zwanger is en niet langer dan 1 maand in Kenia en Tanzania zal blijven. Zorg er zelf voor up to date informatie te krijgen voor je eigen situatie.

Malaria

Malaria komt nog wel voor in Kenia en Tanzania, met name rondom Lake Victoria, in het binnenland en op Zanzibar. Nairobi en de meeste wildparken liggen boven de 1200 meter en hier kunnen geen malaria muggen leven. Voor advies over het gebruik van eventuele profylaxen (malariapillen) verwijzen we je naar een van bovenstaande instellingen.

Naast eventuele profylaxen adviseren we je ook de volgende risicobeperkende maatregelen te treffen: ’s avonds de armen, benen en voeten bedekken, een muggenmiddel opsmeren waar DEET in zit en een klamboe gebruiken. De klamboe kun je eventueel impregneren met een muskietendodend middel. Zorg dat je ook iets bij je hebt waarmee je de klamboe kunt ophangen, bijvoorbeeld een touw en een schroefhaak of kurkentrekker (Zwitsers zakmes). Mocht je ondanks de nodige voorzorgsmaatregelen toch ineens koorts krijgen die langer dan twee dagen aanhoudt, dan moet een arts worden geraadpleegd om malaria uit te sluiten. Dit geldt tot twee maanden na terugkeer in Nederland.

Vaccinaties

Vaccinaties tegen DTP (difterie, tetanus en polio, ca. 10 jaar geldig), Hepatitis A en gele koorts worden aangeraden. DTP hebben de meeste mensen in hun jeugd al gehad. Na een herhaalprik kun je er dan een poosje tegen. De reguliere injectie met Hepatitis A-antistoffen heeft een beperkte werkingsduur, dus het is zaak deze kort voor vertrek te plannen. Als je frequent of voor langere tijd naar landen gaat waar Hepatitis A voorkomt dan is het te overwegen om injecties voor langere termijn te nemen, zoals Havrix. Houd er wel rekening mee dat dit dure vaccins zijn en dat je na 6 maanden een herhaalprik nodig hebt.

Verdere voorbereiding

Handig om bij je te hebben is een EHBO setje voor de tropen. Je kunt deze zelf samenstellen of er een kopen bij onder andere vaccinerende instanties en winkels als de Joho Company.

Als je medicijnen gebruikt, raden we je aan de bijsluiter en een medisch certificaat van je huisarts mee te nemen. Dit is een brief waarin de arts het medicijn benoemt en de reden van gebruik uitlegt in het Engels. Het kan voorkomen dat de douane om dit certificaat vraagt, zo kun je aantonen dat het om een noodzakelijk medicijn gaat. Neem ook altijd een extra voorraadje mee, zodat je geen risico loopt dat je ter plekke zonder komt te zitten.

Heb je een bril of draag je lenzen, neem dan de opticienbeschrijving mee of een extra bril of extra paar lenzen. Voor snorkelaars/duikers worden duikbrillen op sterkte verkocht (en verhuurd) bij duikwinkels/duikscholen.

Gezondheid ter plekke

Naast het in acht nemen van de op jouw situatie afgestemde vaccinaties en ervoor zorgen zo gezond mogelijk te zijn voordat je weggaat, is het natuurlijk ter plekke belangrijk om te voorkomen dat je ziek wordt. Wees ter plekke zeer alert: als je twijfelt over wat je hebt, raadpleeg ter plekke een arts.

Diarree

Verandering van ritme, klimaat en voedsel (vooral pittig eten) kunnen je darmen op hol doen slaan. Zo lang dit alleen gaat om dunne ontlasting zonder bijverschijnselen kun je het beste rustig aan doen en ervoor zorgen dat je genoeg drinken binnen krijgt. Je kunt eventueel wat ORS (Oral Rehydration Salts) innemen om te zorgen dat je niet uitdroogt. Dit is extra belangrijk voor kinderen en oudere vakantiegangers. Als je echt moet reizen kun je nog loperamide innemen (niet geschikt voor kinderen onder de 2 jaar oud). Dit spul legt de peristaltiek (knijpwerking) van de darmen lam zodat het lijkt alsof de diarree over is. Gebruik dit alleen als je niet vaak naar de wc kunt, zoals wanneer je moet reizen. Mocht de diarree langer dan twee dagen aanhouden, of er zijn bijverschijnselen als koorts, bloed in de ontlasting of andere zaken, neem dan contact op met een arts, dan kan via een laboratoriumtest gekeken worden wat er aan de hand is. De medische voorzieningen zijn in Nairobi, Moshi, Arusha over het algemeen goed. Het is wel zo dat men eerder geneigd is tot het geven van antibiotica dan in Nederland.

Om diarree te voorkomen

Drink alleen water en dranken uit een afgesloten/gesealde fles of uit blik of dranken die gekookt zijn zoals thee of koffie. IJs (van water) is het best te vertrouwen wanneer het ronde bolletjes zijn met gaten erin. Fruitsap is alleen veilig als er geen water is toegevoegd.
Voedsel, vooral vlees en vis, moet goed gekookt, gestoofd of doorbakken zijn. Westerse salades, zoals deze bij salad bars in dure hotels gebruikelijk zijn, zijn licht af te raden. Hamburgers zijn (eigen ervaring) over het algemeen eerder onveilig dan gewoon vlees zoals de lokale bevolking dat eet. Over het algemeen is het veilig om aan straatstalletjes te eten, ook al zou je het niet verwachten. Eet vooral daar waar het druk is: de omloopsnelheid waarmee het voedsel wordt geproduceerd en opgegeten is dan hoog, wat de hygiëne ten goede komt. Een probaat huismiddel ter voorkoming van uitdroging bij diarree is het drinken van cola en bouillon (niet perse tegelijkertijd). Cola is bijna overal te koop en bouillon en een spiraalkoker kun je meenemen uit Nederland.

Bilharzia

Voorkom een infectie overgebracht door kleine wormpjes door niet in stilstaand water te zwemmen.

Nog wat meer (semi-)medische tips

Huidverzorging

Neem wondjes in de tropen serieus: houd ze in de gaten en doe er iets desinfecterends op en eventueel voor overdag een pleister. Krab muggenbulten niet open.

Smeer altijd een hoge factor zonnebrandcrème op de blootstaande huid, ook in het regenseizoen. Snorkelen met T-shirt en (korte)broek aan is niet raar!! (Wij doen het in ieder geval altijd). De zon is super krachtig op de evenaar, ook als er bewolking is.

Draag geen felgekleurde of zwarte kleding en geen sterke parfum, deo of aftershave om stekende insecten op afstand te houden (zorg dat je niet te veel op een bloem lijkt). Als je gevoelig bent voor huidirritatie is het het best om katoenen of linnen kleding te dragen, dat broeit niet snel. Je kunt eventueel jezelf na het ochtendtoilet inpoederen ter voorkoming van broeien (prickly heat).

Was of desinfecteer je handen na toiletbezoek en bijt liever geen nagels.

Met name in de droge tijd bestaat er een kleine kans in de bossen een teek op te lopen (in Europese bossen is de kans hierop groter). Check ’s ochtends en ’s avonds je lichaam op deze beestjes, vooral in de knieholten en de liezen. Mocht je er een vinden trek het dier er niet met wat alcohol uit maar gebruik het liefst een tekentang (bij apotheken in Nederland te koop), of ga er ter plekke mee naar een arts. Mocht je onherleidbare bloeduitstortingen (in de vorm van een kring) krijgen na bezoek aan een bosgebied, ga er dan mee naar een arts.

Zonnesteek

Voorkom een zonnesteek door een hoofddeksel en eventueel een zonnebril te dragen. Draag altijd een fles water bij je, zeker als je de natuur in gaat en niet snel aan drinkwater kunt komen. Vermoed je een zonnesteek (word je licht in het hoofd of krijg je hoofdpijn): drink wat, ga lekker in de schaduw zitten en blijf daar als het mogelijk is.

Gezondheid na thuiskomst

Als je na terugkomst (en dat kan eventueel maanden later zijn) koorts, darmklachten of wat dan ook krijgt, die je niet zo goed kunt thuisbrengen: neem contact op met je huisarts en vermeld hoe lang je en waar je in Kenia of Tanzania bent geweest en wat je er gedaan hebt. Als je veel contact hebt gehad met de plaatselijke bevolking is het verstandig een Mantoux te laten zetten (test op tbc).