Gezondheid in Nepal

Riksja Nepal heeft zich zoveel mogelijk ingespannen om de accuraatheid van onderstaande gegevens over gezondheid te waarborgen. De tekst is ondermeer nagelezen en gecorrigeerd door het LUMC in Leiden. Wij raden aan altijd ook zelf in contact te treden met een medische instantie met verstand van tropenzaken om de laatste stand van zaken te vernemen.

Nepal is een tropisch land en daarom loop je meer risico om ziek te worden dan thuis. Dit komt omdat er meer bacteriën aanwezig zijn in een tropisch klimaat. Een tropisch klimaat vormt met zijn vochtige warmte een goede voedingsbodem voor ziekteverwekkers. Hoewel het risico op ziekten niet moet worden overdreven en zeker niet je reisplezier in de weg zou moeten staan, is het aan te raden om je goed voor te bereiden en ook ter plekke bewust om te gaan met gezondheidsrisico’s. Voordat je vertrekt kun je al een aantal voorzorgsmaatregelen treffen; die bespreken we eerst. Vervolgens belichten we wat je ter plekke kunt doen om gezond te blijven en tenslotte geven we aandacht aan zaken waarop je bij thuiskomst moet letten.

Voordat je vertrekt kun je al een aantal voorzorgsmaatregelen treffen; die bespreken we eerst. Vervolgens belichten we wat je ter plekke kunt doen om gezond te blijven en tenslotte geven we aandacht aan zaken waarop je bij thuiskomst moet letten.

Gezondheidsmaatregelen voor vertrek

Als je medicijnen gebruikt, neem dan een bijsluiter mee, zodat er geen twijfel over kan bestaan dat je geen drugsgebruiker bent en zorg een extra voorraadje mee te nemen zodat je je niet gek hoeft te zoeken in Nepalese apotheken mocht je iets kwijtraken. Neem een Engelse brief van je arts mee over dit medicijngebruik.
Heb je een bril of draag je lenzen, neem dan de opticien-beschrijving mee of een extra bril of extra paar lenzen.

Zorg dat je voor vertrek contact opneemt met een medische instantie die verstand van zaken heeft, zoals een ziekenhuis of in grote steden de GGD. Zelf hebben we goede ervaringen met Thuisvaccinatie.nl. Deskundige artsen komen thuis of op kantoor langs wanneer het jou uitkomt, dus ook ’s avonds en in het weekend, om advies te geven en direct in te enten. De rekening wordt rechtstreeks naar je zorgverzekering gestuurd, wel zo handig. Vaak worden het consult en/of de vaccinaties zelf ook nog eens vergoed.
Een last minute reis naar Nepal hoeft voor een gezond persoon geen probleem te zijn; je zou desnoods op Schiphol nog naar de Travel Clinic van KLM Health Services of de Airport Medical Services kunnen gaan. Neem sowieso altijd je vaccinatieboekje mee als je dat hebt.

Natuurlijk heeft het de voorkeur je vaccinaties ruim van te voren te regelen. Wat daarbij van belang is, is dat de instelling waartoe je je wendt (bijvoorbeeld GGD, huisarts of ziekenhuis), aangesloten is bij het Landelijk Coördinatiecentrum Reizigersadvisering (LCR). Deze organisatie zorgt dat de aangesloten instellingen up-to-date zijn op het gebied van vaccinaties en ziektepreventie voor de tropen. We noemen drie instanties die dichtbij het vuur zitten (bepalen het beleid van het LCR): Het LUMC in Leiden, tel. 071-5263636, (informatie en afspraken voor de vaccinatiepoli ’s morgens van 09.30-11.30 uur), Travel Clinic te Rotterdam, (bandje met info: 0900-5034090), in Amsterdam het AMC (bandje met info allerlei landen € 0,50 per minuut, tel. 0900-9584). Verder kun je bij Inside Travel News (030-6912752) een gratis informatiepakketje aanvragen. De prijzen voor vaccinaties kunnen uiteenlopen; het kan de moeite waard zijn een beetje te shoppen.

Websites:

www.lcr.nl
www.tropenzorg.nl

Hieronder volgt wat summiere informatie over voor de hand liggende ziekten gericht op de reiziger die gezond is, niet zwanger is en niet langer dan 1 maand in Nepal zal blijven. Zorg zelf up to date informatie te krijgen voor je eigen situatie.

Malaria

Malaria komt het gehele jaar door voor in Nepal. Er zijn echter grote verschillen per streek en per tijd van het jaar. Of je een profylaxe (zoals bijv Lariam) nodig hebt hangt dus ook af van het reisschema. We raden je aan altijd advies hierover in te winnen bij een van de genoemde medische autoriteiten. Profylaxes zijn behoorlijk zware middelen en het is belangrijk om hier een zorgvuldige afweging over te maken.

Profylaxe of niet, het is altijd belangrijk om risicobeperkende maatregelen te treffen. Maatregelen zijn: ’s avonds de armen, benen en voeten bedekken, een muggenmiddel opsmeren waar DEET in zit en een klamboe gebruiken. In airco hotels is een klamboe meestal niet nodig. In sommige kleihutten en junglelodges wel. Je kunt klamboes kopen die geïmpregneerd zijn met een muskietendodend middel. Het is ook handig om iets bij je te hebben waarmee je de klamboe kunt ophangen, bijvoorbeeld een dun touw en een schroefhaak of kurkentrekker (Zwitsers zakmes). Als je gaat overnachten in een bergdorp is het extra belangrijk om op malariapreventie te letten, maar als het hoger is dan 1500 meter dan zal er geen malaria meer voorkomen

Vaccinaties

Vaccinaties tegen DTP (difterie, tetanus en polio, ca. 10 jaar geldig) en Hepatitis A worden aangeraden. DTP hebben de meeste mensen in hun jeugd al gehad. Na een herhaalprik kun je er dan weer een poosje tegen.
De reguliere injectie met Hepatitis A-antistoffen heeft een beperkte werkingsduur, dus het is zaak deze kort voor vertrek te plannen. Als je frequent of voor langere tijd naar landen gaat waar Hepatitis A voorkomt dan is het te overwegen om injecties voor langere termijn te nemen, zoals Havrix. Houd er wel rekening mee dat dit dure vaccins zijn en dat je na 6 maanden een herhaalprik nodig hebt.
Buiktyfus inenting wordt aangeraden als je langer dan 3 maanden naar Nepal gaat. Vaccinatie tegen gele koorts wordt alleen aangeraden wanneer je in een infectiegebied van gele koorts bent geweest voordat je naar Nepal vertrekt.

Dengue en Japanse B-encephalitis

Dit zijn beide ziekten die overgedragen worden door muggen en waar je dus dezelfde voorzorgsmaatregelen als voor malaria kunt treffen. Deze muggen steken vooral overdag en bij kunstlicht. Voor meer informatie over deze ziekten en de stand van zaken van eventuele epidemieën kun je het best op de bovengenoemde LCR-website kijken of een medisch instituut raadplegen.

Voor Dengue is geen vaccin maar voor Japanse B-encephalitis wel, die wordt aangeraden als je langer dan 6 maanden naar Azie gaat. Je kunt zelf een EHBO-set voor de tropen samenstellen of er een kopen. Tevens kun je de aanschaf van het boekje “Hoe blijf ik gezond ik de tropen?” overwegen, hier staat ook in wat er in het EHBO-setje moet zitten. Vaccinerende instanties en winkels als de Joho-Company verkopen EHBO-sets en bovengenoemd boek. De verhalen zijn uit het leven gegrepen dus lees met enige reserve.

Gezondheid ter plekke

Naast het in acht nemen van de op jouw situatie afgestemde vaccinaties en ervoor zorgen zo gezond mogelijk te zijn voordat je weggaat, is het natuurlijk ter plekke belangrijk om te voorkomen dat je ziek wordt. Wees ter plekke zeer alert: als je twijfelt over wat je hebt, raadpleeg ter plekke een arts.

Hoogteziekte

Hoogteziekte is een van de dingen waar je mee te maken kan krijgen, als je in Nepal een trekking gaat doen of op hoogte komt. Het is een aandoening die kan ontstaan bij snelle stijging naar hoogten boven de 2000 à 2500 meter.

De individuele gevoeligheid voor hoogteziekte kan verschillen van persoon tot persoon. Als je de ene keer er helemaal geen last van hebt, hoeft dat helemaal NIET te betekenen dat je er niet zo gevoelig voor bent en dat het deze keer wel mee zal vallen met je hoogteziekte. Je merkt dat je hoogteziekte hebt als je een lichte hoofdpijn hebt als je opstaat.

Hoogteziekte wordt veroorzaakt door lage zuurstofspanning bij verblijf op grote hoogte. Hoogteziekte treedt in het algemeen pas op boven de 2500 meter. De gevoeligheid voor hoogteziekte verschilt per individu en verschijnselen kunnen ook op lagere hoogte optreden. Het is meestal niet voorspelbaar wie last van hoogteziekte zal krijgen. Wel hebben mensen die eerder hoogteziekte hebben gehad, meer kans er de volgende keer ook last van te krijgen. Hoogteziekte kan worden voorkómen door het lichaam de tijd te geven te acclimatiseren. Er komen verschillende vormen van hoogteziekte voor die allemaal veroorzaakt worden door gebrek aan zuurstof.

Milde hoogteziekte: Deze treedt op enkele uren tot een dag na aankomst op grote hoogte. De verschijnselen bestaan uit kortademigheid, hoofdpijn, misselijkheid en algemeen onwelbevinden, een soort katerig gevoel.

Behandeling bij milde hoogteziekte bestaat uit het niet verder stijgen en eventueel afdalen als de verschijnselen niet binnen enkele dagen verbeteren. Bij hoofdpijn kan men paracetamol gebruiken. Aanvullend kunnen medicijnen en zuurstof gegeven worden.

Ernstige hoogteziekte: Hierbij verergert de hoofdpijn, de kortademigheid verhevigt en treedt ook in rust op, met name ’s nachts. Men kan zo sloom worden dat hulp nodig is bij eten en aankleden. Bij lopen ontstaat een dronkemansloop. Dit is een ernstige aandoening en kan zonder behandeling leiden tot vocht in de longen en hersenen (long- en hersenoedeem), coma en de dood. De behandeling van ernstige hoogteziekte bestaat uit het direct afdalen! Aanvullend kunnen medicijnen en zuurstof gegeven worden. Als je naar Tibet gaat dan land je al op erg grote hoogte. Als je er daar last van hebt dan is afdalen niet mogelijk omdat je op een hoogvlakte zit. Vandaar dat rustig acclimatiseren voor Tibet een must is.

Lees alles over hoogteziekte op de website van http://www.hoogteziekte.info.

De preventie van hoogteziekte bestaat uit:

• Langzaam stijgen naar hoogten boven de 2500 meter;
• acclimatiseren gedurende 2 dagen als men stijgt boven de 2500 meter;
• gebruik geen alcohol of slaapmiddelen;
• drink erg veel water of kruidenthee (geen alcohol of wateronttrekkende dranken zoals koffie)
• slaapplaatsen moeten bij voorkeur niet meer dan 300 meter hoger liggen dan de slaapplaats van de nacht tevoren;
• wees erg terughoudend met het gebruik van het middel Diamox (nadelige bijwerkingen zoals slapende benen)
• bij ernstige hoogteziekte kan er eventueel een helikopter worden ingezet, dit is erg kostbaar 1500 USD per uur en kan alleen door een trekkingsagentschap worden geregeld of door de ambassade. Hij vliegt alleen als er een borgsom vooraf (500 USD!) wordt betaald.
• in overleg met de arts kan een geneesmiddel (acetazolamide) gebruikt worden om de acclimatisering te bevorderen bij:

– mensen die eerder hoogteziekte gehad hebben;
– een plotselinge stijging naar (slaap)hoogtes boven de 3500 meter waarbij acclimatiseren niet mogelijk is.

Jet lag

“Jet Lag” is een ontregeling van je “biologisch klok”, o.a. het ritme van slapen en wakker zijn, dat veroorzaakt wordt door het vliegen over meer dan drie tijdszones. De eerste dagen na de vlucht moet je lichaam wennen aan het nieuwe bioritme waardoor je moe en suf kunt zijn.

Tips ter beperking van de jet lag:
Het is aan te raden om in het vliegtuig weinig koffie en alcohol te drinken en na aankomst de eerste twee à drie dagen niet te veel van jezelf te vergen. Verder is het handig je zo snel mogelijk aan te passen aan het nieuwe slaapritme; wat wij meestal doen is na aankomst een uurtje te slapen maar daarna wakker te blijven tot (kinder-)bedtijd.

Diarree

Verandering van ritme, klimaat en voedsel (vooral pittig eten) kunnen je darmen op hol doen slaan. Zo lang dit alleen gaat om dunne ontlasting zonder bijverschijnselen kun je het beste gewoon rustig aan doen en zorgen genoeg drinken binnen te krijgen. Je kunt eventueel wat ORS (Oral Rehydration Salts) innemen in water opgelost om te zorgen dat je niet uitdroogt, dit is extra belangrijk voor kinderen en oudere vakantiegangers. Als je echt moet reizen kun je nog loperamide innemen (niet geschikt voor kinderen onder de 2 jaar oud). Dit spul legt de peristaltiek (knijpwerking) van de darmen lam zodat het lijkt alsof de diarree over is. Gebruik dit alleen als je niet vaak naar de wc kunt, zoals wanneer je moet reizen. Mocht de diarree langer dan twee dagen aanhouden, of er zijn bijverschijnselen als koorts, bloed in de ontlasting of andere zaken, neem dan contact op met een arts, dan kan via een laboratoriumtest gekeken worden wat er aan de hand is.

Om diarree te voorkomen

Drink alleen water en dranken uit een afgesloten/gesealde fles of uit blik of dranken die gekookt zijn zoals thee of koffie. IJs (van water) is het best te vertrouwen wanneer het ronde bolletjes zijn met gaten erin. Fruitsap is alleen veilig als er geen water is toegevoegd.
Voedsel, vooral vlees en vis, moet goed gekookt, gestoofd of doorbakken zijn. Westerse salades zoals bij salad bars in dure hotels gebruikelijk zijn, zijn in dit licht af te raden. Hamburgers zijn (eigen ervaring) over het algemeen eerder onveilig dan gewoon vlees zoals de lokale bevolking dat eet. Over het algemeen is het veilig om aan straatstalletjes te eten, ook al zou je het niet verwachten. Eet vooral daar waar het druk is: de omloopsnelheid waarmee het voedsel wordt geproduceerd en opgegeten is dan hoog, wat de hygiëne ten goede komt. Let wel op hoe borden, glazen en bestek worden afgewassen. Vaak is er geen stromend water en staat er alleen een emmer met een sopje te bakken in de zon. Het is dan verstandig om een ander tentje uit te zoeken. Restaurants waarbij je goed kan zien hoe schoon het is, zijn aan te raden. Wat betreft eetstalletjes is het verstandig later op de dag geen vlees meer te eten, dat vlees heeft soms al de hele dag ongekoeld gelegen. Een probaat huismiddel ter voorkoming van uitdroging bij diarree is het drinken van cola en bouillon (niet perse tegelijkertijd). Cola is bijna overal te koop en bouillon en een spiraalkoker kun je meenemen uit Nederland.

Nog wat meer (semi-)medische tips

Huidverzorging

Neem wondjes in de tropen serieus: houd ze in de gaten en doe er iets desinfecterends op en eventueel voor overdag een pleister. Krab muggenbulten niet open.

Zorg altijd een hoge factor zonnebrandcrème op te smeren op de blootstaande huid, ook in het regenseizoen. Snorkelen met T-shirt en (korte)broek aan is niet raar !! (Wij doen het in ieder geval altijd). De zon is superkrachtig op en rondom de evenaar, ook als er bewolking is.

Draag geen felgekleurde of zwarte kleding en geen sterke parfum, deo of aftershave om stekende insecten op afstand te houden (zorg dat je niet te veel op een bloem lijkt). Als je gevoelig bent voor huidirritatie is het het best om katoenen of linnen kleding te dragen, dat broeit niet snel. Je kunt eventueel jezelf na het ochtendtoilet inpoederen ter voorkoming van broeien (prickly heat).

Was of desinfecteer je handen na toiletbezoek en bijt liever geen nagels.

Met name in de droge tijd bestaat er een kleine kans in de bossen een teek op te lopen (in Europese bossen is de kans hierop groter). Check ’s ochtends en ’s avonds je lichaam op deze beestjes, vooral in de knieholten en de liezen. Mocht je er een vinden trek het dier er niet met wat alcohol uit maar gebruik het liefst een tekentang (bij apotheken in Nederland te koop), of ga er ter plekke mee naar een arts. Mocht je onherleidbare bloeduitstortingen (in de vorm van een kring) krijgen na bezoek aan een bosgebied, ga er dan mee naar een arts.

Zonnesteek

Voorkom een zonnesteek door een hoofddeksel en eventueel een zonnebril te dragen. Zorg altijd een fles water bij je te hebben, zeker als je de natuur in gaat en niet snel aan drinkwater kunt komen. Vermoed je een zonnesteek (word je licht in het hoofd of krijg je hoofdpijn): drink wat, ga lekker in de schaduw zitten en blijf daar als het mogelijk is.

BELANGRIJK!

Als je na terugkomst (en dat kan eventueel maanden later zijn) koorts, darmklachten of wat dan ook krijgt dat je niet zo goed kunt thuisbrengen: neem contact op met je huisarts en vermeld hoe lang je waar je in Nepal bent geweest en wat je er gedaan hebt. Als je veel contact hebt gehad met de plaatselijke bevolking is het verstandig een Mantoux te laten zetten (test op tbc). Als je na terugkomst (en dat kan eventueel maanden later zijn) koorts, darmklachten of wat dan ook krijgt dat je niet zo goed kunt thuisbrengen: neem contact op met je huisarts en vermeld hoe lang je waar je in Nepal bent geweest en wat je er gedaan hebt.